SỬ THI

     I. Sử thi

1.     Khái niệm

-         Là thể loại tự sự dân gian bằng văn vần hay văn vần kết hợp với văn xuôi

-         Có quy mô lớn: dàn hàng nghìn, hàng vạn câu

-         Hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng

-         Kể về những sự kiện/nhân vật có ý nghĩa đối với số phận cộng đồng

2.     Phân loại

-         Sử thi thần thoại:

+       Sự sáng tạo văn hóa

+       Sự hình thành vũ trụ

+       Sự ra đời của muôn loài

+       Nguồn gốc dân tộc

-         Sử thi anh hùng:

+       Câu chuyện về các tù trưởng đánh bại kẻ thù, mở rộng buôn làng

+       Khát vọng của cộng đồng qua hình ảnh cá nhân

 II. Đặc trưng thi pháp sử thi

1.     Hiện thực và tưởng tượng

-         Sự lý giải về nguồn gốc vũ trụ và con người, thần thánh hoá các nhân vật khai sáng

-         Sự thần tượng hoá nhân vật thủ lĩnh bộ lạc về tài năng của họ, cấp cho họ những phẩm chất tuyệt hảo mà người thường không có 

→ Khái quát hoá, lý tưởng hoá những tài năng của nhiều người anh hùng lại cho một người, người anh hùng thành nhân vật điển hình, lý tưởng tuyệt vời cho tráng sĩ của bộ lạc, dân tộc.

2.     Cốt truyện

-         Là dạng cốt truyện kết hợp giữa thần thoại và truyền thuyết

+       Theo thần thoại: bao quanh nhân vật thần, lý giải nguồn gốc dân tộc

+       Theo truyền thuyết: bao quanh nhân vật anh hùng -   nhưng không chỉ dừng ở khía cạnh xây dựng nhân vật anh hùng mà xây dựng tập thể anh hùng, không chỉ ca ngợi chiến công đánh giặc mà còn chiến công lao động, xây dựng bản làng

3.     Đặc trưng nhân vật 

-         Nhân vật trung tâm của sử thi là nhân vật anh hùng: Anh hùng văn hóa và anh hùng chiến trận

-         Nhân vật sử thi có nhiều lớp người, nhiều thế hệ

-         Nhân vật chính của sử thi anh hùng là anh hùng chiến trận:

+       Lòng dũng cảm xả thân vì cộng đồng trong việc chiến đấu chống kẻ thù và chinh phục thiên nhiên

+       Có vẻ đẹp cường tráng của thể chất

+       Là hiện thân của ý chí và sức mạnh cộng đồng

-         Nhân vật nữ không phải là nhân vật chính trong sử thi anh hùng nhưng có vai trò quan trọng trong sự phát triển cốt truyện:

+       Là cô gái đẹp, giàu sang, nắm quyền quyết định kinh tế và quyền lực

+       Là nguyên nhân của các cuộc chiến tranh giữa các bộ tộc

-         Nhân vật thần là nhân vật phụ, có ảnh hưởng đến tiến trình phát triển cốt truyện:

+       Trong sử thi thần thoại, nhân vật thần và người sống lẫn lộn, quan hệ chi phối lẫn nhau

+       Trong sử thi anh hùng, nhân vật thần chỉ có vai trò là người hỗ trợ

+       Càng về sau, vai trò con người càng quyết định

4.     Đặc trưng ngôn ngữ

-         Là loại ngôn ngữ kịch, ngôn ngữ diễn xướng của người nghệ sĩ kể khan

-         Cách miêu tả sinh động với các biện pháp so sánh, ví von rất giàu hình ảnh

-         Lối nói hình tượng của sử thi không chỉ qua cách so sánh mà còn qua các biện pháp nghệ thuật khác như phóng đại, điệp ngữ

-         Ngôn ngữ thơ trong sử thi: giàu nhạc điệu thể hiện trong vần điệu, trong các vế đối xứng nhịp nhàng, có sự liên kết hài hòa giữa các vế trong câu

→ Ngôn ngữ sử thi là ngôn ngữ đậm chất hùng tráng và giàu tính trữ tình

5.     Không gian

-         Chiều sâu không gian kéo dài từ quá khứ đến hiện tại

-         Không gian trong sử thi không bị ngưng đọng mà luôn thay đổi theo hành động của nhân vật

6.     Thời gian

-         Thời gian sử thi là thời gian kéo dài nhiều triều đại, nhiều biến cố

-         Có tính ước lệ

-         Có thời gian hồi cố

III. Sử thi đã học

-         Chiến thắng Mtao Mxây (Sử thi Đăm Săn)

-         Đẻ đất đẻ nước (Sử thi Đẻ đất đẻ nước)

-         Uy-lít-xơ trở về (Sử thi Ô-đi-xê – Hô-me-rơ)

-         Ra-ma buộc tội (Sử thi Ra-ma-ya-na – Van-mi-ki)

(Tham khảo https://butnghien.com/threads/dac-trung-thi-phap-su-thi.21206/)